Καταδυτικό ατύχημα και "χαμένος χρόνος"

Καταδυτικά ατυχήματα συμβαίνουν συνήθως στην ανάδυση καθώς μειώνεται σταδιακά η πίεση του περιβάλλοντος, δηλαδή στην φάση της αποσυμπίεσης (Decomprenssions-phase) και αποτελούν τα τυπικά ατυχήματα των αυτοδυτών ή „Decompression illness ( DCI)" όπως αλλιώς τα ξέρουμε και συμπεριλαμβάνονται όλα τα καταδυτικά ατυχήματα όπως η νόσος των δυτών („Decompression sickness DCS"), αλλά και τα επακόλουθα ενός καταδυτικού ατυχήματος όπως η "αρτηριακή εμβολή αέρος" μετά από ρήξη πνεύμονα.

Πολλές φορές η διάγνωση από έναν αυτοδύτη είναι δύσκολη, αλλά ευτυχώς οι πρώτες βοήθειες που μπορούμε να προσφέρουμε δεν διαφέρουν πολύ μεταξύ τους.

Η ρήξη των πνευμόνων μπορεί να συμβεί ακόμα και σε μικρό βάθος αφού έχουμε αναπνεύσει αέριο υπό πίεση και δεν εκπνεύσουμε κατά την ανάδυση. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι πολλά και σύνθετα, π.χ. απώλεια συνείδησης, ισχυρός βήχας, αιμόπτυση, δύσπνοια, σοκ, καρδιακή ανεπάρκεια και εμφανίζονται λίγο μετά την άνοδο στην επιφάνεια του νερού.

Αντίθετα τα ατυχήματα της νόσου των δυτών („Decompression sickness DCS") προκαλούνται από την δημιουργία φυσαλίδων στους ιστούς λόγω μη τήρησης των στάσεων αποσυμπίεσης, της ταχύτητας ανόδου, ή και των δυο. Ένα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι σχεδόν ο ένας στους δυο αυτοδύτες που είχαν πρόβλημα με καταδυτικό ατύχημα ισχυρίζονται ότι κράτησαν όλους τους κανόνες ασφαλείας και στάσεις αποσυμπίεσης χωρίς λάθος. Εδώ πρέπει να προσθέσουμε και κάποιους άλλους προσωπικούς παράγοντες που διαφέρουν από δύτη σε δύτη, π.χ. ηλικία, φυσική κατάσταση, καρδιακή λειτουργία, ενυδάτωση, ποσοστό σωματικού λίπους, σωματική κόπωση στην διάρκεια της βουτιάς, χαμηλές θερμοκρασίες νερού, κ.λ.π, που έχουν μεγάλο βαθμό συμμετοχής στην εξέλιξη ενός καταδυτικού ατυχήματος. Τα συμπτώματα μπορούν να εμφανιστούν ακόμα και μετά από την πάροδο 24 ωρών με πόνο στους μύες και τις αρθρώσεις, φαγούρα στο δέρμα (αλλαγή χρώματος), αίσθηση μεγάλης κούρασης συνοδευόμενη από υπνηλία, ζαλάδες, νευρολογικά συμπτώματα ακόμα και απώλεια συνείδησης.

Είναι πολύ σημαντικό μια λεπτομερή περιγραφή του συμβάντος από τον ατυχήσαντα αυτοδύτη ή από τους συμμετέχοντες στην βουτιά όπου συνέβη το περιστατικό, διότι αποτελεί την βάση για μια σειρά ενεργειών και την θεραπεία στην συνέχεια στον υπερβαρικό θάλαμο. Κατ' αρχήν πρέπει να παίρνουμε σοβαρά κάθε σύμπτωμα που πέφτει στην αντίληψη μας. Οι παρενέργειες μετά από ένα ατύχημα, μας δείχνουν ξεκάθαρα την σχέση "χαμένου χρόνου / θεραπείας", με άλλα λόγια όσο ποιο γρήγορα ξεκινήσει η θεραπεία τόσο ποιο καλό και ποιο γρήγορο θα είναι ένα θετικό αποτέλεσμα. Ποιο κατανοητό γίνεται με το φαινόμενο της δημιουργίας των φυσαλίδων όπου ξεκινάει στο αίμα μια σειρά αντιδράσεων, με αποτέλεσμα οι φυσαλίδες να περικλείονται από αιμοπετάλια καθώς και διάφορα άλλα στοιχεία αντιδράσεων όπου μεταβάλλονται σχεδόν σε στερεό σώμα, δυσκολεύοντας έτσι την άμεση / γρήγορη εξέλιξη της θεραπείας. Η θεραπεία στον θάλαμο επανασυμπίεσης είναι ακόμα εφικτή, αλλά όπως μπορείτε να δείτε και στα γραφήματα ποιο κάτω μειώνονται κατά πολύ οι πιθανότητες γρήγορης αποκατάστασης των προβλημάτων.

  

Τα αποτελέσματα έρευνας καταδυτικών ατυχημάτων μας δείχνουν ότι μόνο το 2,9 % των ατυχημάτων ξεπερνιούνται χωρίς παροχή Ο2 ΝΒΟ (Normobare O2, παροχή 100% Ο2, ατμ. πίεση) και θεραπεία σε θάλ. επανασυμπίεσης χωρίς να έχουν μελλοντικά προβλήματα. Το ποσοστό ανεβαίνει στο 12,4 % μόνο και μόνο με την παροχή Ο2 (ΝΒΟ) αμέσως μετά το ατύχημα. Ακόμα και στην θεραπεία στον θαλ. επανασυμπίεσης η παροχή Ο2 αμέσως μετά το ατύχημα αυξάνει το ποσοστό επιτυχίας και γρήγορης αποκατάστασης από 52,4% σε 69,3%. Βλέπουμε ξεκάθαρα την σημασία που έχει η άμεση παροχή Ο2 (ΝΒΟ).

Χαμένος Χρόνος

Στην συνέχεια βλέπουμε την επιδείνωση των συμπτωμάτων να αυξάνουν δραματικά σε σχέση με τα αρχικά συμπτώματα και τον “χαμένο χρόνο”, έως 4h, 4-12h, και πάνω από 12h μέχρι την έναρξη της θεραπείας σε θαλ. επανασυμπίεσης.

Πρώτες βοήθειες

Αμέσως μετά την εμφάνιση ενός ατυχήματος αρχίζουμε χωρίς καθυστέρηση να προσφέρουμε πρώτες βοήθειες. Ο χειρότερος εχθρός είναι ο "χαμένος χρόνος". Για να έχουμε ένα καλό αποτέλεσμα το πρώτο μας μέλημα είναι να δημιουργήσουμε όσο γίνεται ποιο γρήγορα ευνοϊκές συνθήκες παροχής πρώτων βοηθειών σε σκληρό έδαφος και φροντίζουμε να υπάρχει πρόσβαση γύρω-γύρω από τον ατυχήσαντα δύτη.

Κάνουμε την πρώτη διάγνωση, διαπιστώνουμε αν υπάρχει αναπνοή και καρδιακή λειτουργία (σφυγμός). Αν διαπιστώσουμε την έλλειψη ενός εκ των δυο ή και των δυο ξεκινάμε αμέσως αντίστοιχα να επαναφέρουμε σε λειτουργία το αναπνευστικό και το κυκλοφοριακό σύστημα. Ελέγχουμε συνεχώς την κατάσταση του και συνεχίζουμε να παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες μέχρι να έρθει ιατρική βοήθεια ή να είμαστε σίγουροι ότι επαναλειτουργούν ξανά χωρίς να χρειάζεται εξωτερική βοήθεια.

Προϋπόθεση είναι να γνωρίζουμε (να έχουμε εκπαιδευτεί) για την διαδικασία.

Συνοπτικά θυμόμαστε:

• Διάγνωση του ατυχήματος
• Διατήρηση αναπνοής 
• Διατήρηση του κυκλοφορικού συστήματος εφόσον είναι απαραίτητο.
• Παροχή υγρών (νερό 1 λιτρο την πρώτη ώρα μετά το ατύχημα)
• Παροχή Ο2 (ΝΒΟ) = (παροχή 100% Ο2, ατμ. πίεση) αν υπάρχει.
• Ενέργειες / διαδικασίες μεταφοράς στον πλησιέστερο θαλ. επανασυμπίεσης.

Στο σύνολο οι πρώτες βοήθειες θα έχουν καλό αποτέλεσμα, όσο ποιο καλά τηρούμε την κάθε μια από τις παραπάνω διαδικασίες.

Η χρήση παροχής 100% Ο2 ΝΒΟ = (παροχή 100% Ο2, ατμ. πίεση) με σύστημα παροχής π.χ.

WENOLL-System, DAN-Divers Alert Network ή άλλο αντίστοιχο σύστημα, έχει άμεσα αποτελέσματα καλυτέρευσης των συμπτωμάτων αλλά επιταχύνει και την συνολική θεραπεία στον θαλ. επανασυμπίεσης. Η παροχή Nitrox ΕΑΝ 32 ή ΕΑΝ 36 δεν βλάπτει, αλλά το αποτέλεσμα είναι σχεδόν μηδενικό. Παροχή υγρών τουλάχιστον 1 λίτρο την πρώτη ώρα μετά το ατύχημα, μόνο αν ο δύτης έχει πλήρως της αισθήσεις του, διαφορετικά πρέπει να γίνει ενδοφλέβια με ορό από νοσηλευτικό προσωπικό.

Για να είναι αποτελεσματική η παροχή πρώτων βοηθειών προϋποθέτει καλή εκπαίδευση, συνεχή εξάσκηση και γνώση των μεθόδων παροχής των πρώτων βοηθειών, που όπως ξέρουμε αναπροσαρμόζονται ανάλογα με τις επιστημονικές έρευνες σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Σε ένα καταδυτικό ατύχημα δεν κάνουμε ποτέ πλέον υγρή αποσυμπίεση αλλά ούτε και θεραπεία σε ατομικό θαλ. επανασυμπίεσης. Προσφέρουμε τις πρώτες βοήθειες και φροντίζουμε για την γρήγορη μεταφορά του στον πλησιέστερο θαλ. επανασυμπίεσης. Η παροχή Φαρμάκων αν χρειαστεί, πρέπει να γίνει μόνο από γιατρό.

Τέλος μόνο αν είμαστε καλά εκπαιδευμένοι και κάνουμε εξάσκηση σε τακτά διαστήματα, θα είμαστε σε θέση να βοηθήσουμε αποτελεσματικά κάποιον συνδύτη μας.

Χρήστος Ευθυμίου